اولویت های برنامه های تحولی در ستاد آموزش و پرورش - وبلاگ دایی جان

به گزارش وبلاگ دایی جان، تهران (پانا) - مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در اجرای طرح بوم گفت که شرط اجرای برنامه های تحولی آموزش وپرورش دارا بودن نگرش تحولی است.

به گزارش روابط عمومی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، عظیم محبی مشاور رئیس سازمان و دبیر برنامه ویژه مدرسه درخصوص پیش شرط اجرای برنامه های تحولی در آموزش و پرورش گفت: وزیر آموزش و پرورش در یکی از تحلیل های خود نسبت به اجرای برنامه های تحولی، گفت شرط اجرای برنامه های تحولی آموزش وپرورش، داشتن نگرش تحولی است. این سخن اولا درست است در عین حال نیازمند تبیین بیشتری است.

مصادیق نگرش تحولی در آموزش و پرورش

وی ادامه داد: نگرش تحولی دریک نگاه کلی پیوند ذهن کارشناسان یک سازمان، با مأموریت آن است به عبارت دیگر درک عمیق از مأموریت سازمان و تعالی ظرفیت های ذهنی و تقویت عزم و اراده در اجرای آن است. مصادیق نگرش تحولی شامل تفکر مسئله یابی، مسئله شناسی و اولویت بندی آن، تفکر راهبردی، برنامه ریزی راهبردی، مدیریت راهبردی، تفکر همه جانبه نگر و یکپارچه نگر، تفکر کارآفرینی (ریسک پذیری، نوآوری، ارزش آفرینی، ثروت آفرینی و ...)، تفکر مبتنی بر چالش خلاق و حل خلاق مسئله، تفکر مبتنی بر تضاد مثبت، تفکر فناورانه، تفکر مبتنی بر پرسش و سؤال محوری، تفکر کار تیمی و همیارانه (همدلی و ....)، تفکر پژوهش محور، تفکر پروژه محور، تفکر پیامدمحور، تفکر درهم تنیده و تلفیقی و مسئله محور، تفکر خودتنظیمی و خودمدیریتی، تفکر آینده پژوهی و ... است.

محبی در ادامه با بیان اینکه براساس این نگرش تحولی سؤال کلیدی آن است که مأموریت بنیادین نظام آموزش و پرورش کدام است و کانون تحول کجاست؟ شرح داد: مأموریت آموزش وپرورش در یک عبارت کلی، زمینه سازی جهت کسب شایستگی در دانش آموزان یعنی تربیت نسلی فکور، مؤمن و کارآفرین است.

مدرسه کانون تربیت و تحول است

وی ادامه داد: این مأموریت در مدرسه تحقق پیدا می نماید زیرا مدرسه کانون تربیت و تحول است و معلمان و مربیان عاملان این تحول هستند. به عبارت دیگر تربیت محصول مدرسه یا به عبارت دقیق ترمحصول فرهنگ مدرسه است.

مشاور رئیس سازمان پژوهش تاکید نمود: با توجه به نکات فوق محورهایی از جمله وظایف ستاد آموزش وپرورش، ضرورت برنامه ریزی راهبردی، در ستاد آموزش و پرورش، رویکرد اساسی تحول در آموزش و پرورش، توجه به سیاست های کلیدی، چگونگی اجرای سند تحول براساس شش زیر نظام و اولویت های برنامه های تحولی در ستاد آموزش و پرورش باید مورد توجه قرار بگیرد.

وظایف ستاد آموزش وپرورش

دبیر برنامه ویژه مدرسه، درباره وظایف ستاد آموزش و پرورش شرح داد: اگر مدرسه را به عنوان کانون تربیت قبول کردیم، باید بپذیریم ساختار سلسله مراتبی وزارت آموزش و پرورش یک ساختار ظاهری است. به عبارت دیگر مدرسه آخرین سطح این سلسله مراتب نیست. بلکه مدرسه رأس ساختار آموزش و پرورش است و ستاد، استان و منطقه پشتیبان آن است. لذا وظیفه ستاد تأمین منابع درسی(یا دقیق تر تربیتی)، انسانی، اقتصادی، تجهیزاتی و ... تدوین مقررات، توانمندسازی، نظارت و ارزشیابی است. به عبارت دیگر نقش ستاد برنامه ریزی راهبردی است برنامه ریزی راهبردی محصول تفکر راهبردی و دیگر مصادیق نگرش تحولی همانند برنامه ریزی راهبردی برایند تحلیل مسئله و چالش ها ... می باشد.

ضرورت برنامه ریزی راهبردی، در ستاد آموزش و پرورش

وی درباره برنامه ریزی راهبردی در ستاد آموزش و پرورش شرح داد: به علت نداشتن برنامه راهبردی سند تحول، (131 راه چاره)به درستی اجرا نشده است و آنچه هر سال تحت عنوان برنامه سالانه به استان ها ابلاغ می شود برنامه اجرایی است و اساساً با وظایف ستادی در تضاد است. در عین حال آنچه تحت عنوان برنامه زیرنظام ها نوشته شده است، برنامه راهبردی نیست بلکه تفسیر راه چارههای سند تحول است.

محبی اضافه نمود: به نظر بنده باید برنامه اجرای سند تحول (یا همان برنامه راهبردی) تهیه می شد و پس از تصویب در شورای عالی و با تشکیل شورای اجرای سند تحول با مسوولیت معاون اول ریاست جمهوری عملیاتی می شد. راه چارههای سند تحول براساس یک آهنگ منسجم تدوین نشده است، بعضی از آن ها یک اقدام ساده است، بعضی از جنس هدف هستند، بعضی از جنس رویکرد هستند، بعضی از جنس یک پروژه کلان و ... است. در عین حال بعضی از آن ها کارهای جاری آموزش و پرورش هستند، بعضی اصلاح کارهای جاری و بعضی از راه چارهها جنبه تحولی دارد که ستاد باید روی آن ها متمرکز می شد ولی این کار صورت نگرفته است. از جمله:

راه چاره 3- 9 که به نوعی یک سیاست است همان سیاست مشارکت محوری است، راه چاره 5-5 به نوعی سیاست کاهش تمرکز است،

راه چاره 4-11 نظام سنجش صلاحیت های حرفه ای معلمان و .. است، راه چاره 3- 21پروژه کلان نظام استعدادیابی و راهنمایی تحصیلی و شغلی بوده، راه چاره 5- 6ـ یک پروژه کلان برنامه جامع آموزش کارآفرینی است و راه چاره 1- 19، 192 یک نظام ارزشیابی از برون داد است.

رویکرد اساسی تحول در آموزش و پرورش

مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره مفهوم رویکرد تحول در آموزش و پرورش گفت: تحول بدون توجه به رویکرد بی معناست. (به گفته دکتر آرانی رویکرد ساختنی و یافتنی است) در مبانی نظری سند تحول، چرخش های تحولی بیان شده است، اما در تدوین برنامه های سالانه توجه کافی به آن ها نشده است. در مبانی نظری رویکرد موقعیت محوری و در سند برنامه درسی ملی رویکرد فطرت گرایی بیان شده است ولی به نظر می رسد اولاً این رویکردها دو روی یک سکه هستند ضمناً رویکرد مفهومی هستند.

محبی با بیان اینکه سیاست های اقتصاد مقاومتی و بیانه گام دوم انقلاب اسلامی بایدبه عنوان رویکرد کلان آموزش و پرورش مورد توجه قرار گیرد:لذا رویکرد زیر در برنامه ریزی راهبردی وزارت آموزش وپرورش باید مورد توجه قرار گیرد و همه فعالیت های سازمان پژوهش و معاونت های آموزشی، پرورشی، تربیت بدنی، مرکز سنجش، نیروی انسانی و ... براساس آن طراحی و اجرا شود. تغییر رویکرد از تربیت کارمندمحوری به تربیت با رویکرد مهارت و کارآفرینی محوری توأم با ایمان و اخلاق اسلامی شروع میشود.

توجه به سیاست های کلیدی

مدیر اجرای برنامه ویژه مدرسه تاکید نمود: لازمه تحول آموزش و پرورش توجه به مقوله سیاست گذاری ازجمله سیاست کاهش تمرکز، سیاست مشارکت محوری و ... است ولی به نظر می رسد برنامه ریزی جهت اجرای این سیاست ها خیلی جدی گرفته نشده است.

وی درباره شیوه اجرای سند تحول در شش زیر نظام شرح داد: زیرنظام برنامه درسی (تربیتی) قلب دیگر زیرنظام هاست. دیگر زیرنظام ها زمینه ساز، پشتیبان و حمایت گر هستند. براساس این استدلال هم عرض بودن برنامه های معاونت ها، مراکز و ... و ارسال آن به استان ها یک خطای استراتژیک است. فرصت های تربیتی براساس زیرنظام برنامه درسی (سازمان پژوهش ـ معاونت های آموزشی، پژوهشی، تربیت بدنی و ...) باید به صورت یکپارچه تدوین شود. سپس نقش اجرایی هر یک از معاونت ها ... روشن شود. که همان توانمندسازی و نظارت از سوی معاونت های فوق و مرکز سنجش و پژوهشگاه هم ارزشیابی (با تأکید بر برون داد) خواهد بود.

محبی ادامه داد: برنامه های آموزش معلمان در دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی باید با برنامه های درسی هماهنگ و یکپارچه مورد توجه قرار گیرد. با توجه به این مسائل باید نقش پژوهشگاه از تصدی گری پژوهش به مدیریت پژوهش (در جهت بهره گیری از ظرفیت های همه دانشگاه ها و ...) تغییر یابد.

محبی اضافه نمود: الگوی جدید تعالی مدیریت مدرسه که فعالیت ها و اقدامات بخش های مختلف وزارت آموزش و پرورش را پوشش داده است، باید براساس رویکرد بیان شده فوق و درهم تنیده بودن فعالیت ها به ویژه در زیرنظام برنامه درسی باید بازطراحی شود.

اولویت های برنامه های تحولی در ستاد آموزش و پرورش

مشاور رئیس سازمان پژوهش درباره اولویت های برنامه های تحولی در آموزش و پرورش اظهار کرد: بعضی از پروژه های کلان که می تواند در برنامه ریزی راهبردی سال 1400 مورد عنایت قرار گیرد شامل بازطراحی برنامه های درسی و ... مربوط به زیرنظام برنامه درسی با رویکرد تلفیقی و درهم تنیده با تاکید بر تفکر، مهارت و کارآفرینی... (در حال اجرا است) تدوین نظام آموزش و توسعه شایستگی های حرفه ای معلمان و مدیران هم راستا با زیر نظام برنامه درسی، تدوین نظام سنجش صلاحیت های حرفه ای با تأکید بر شایستگی های موردنیاز زیر نظام برنامه درسی، تدوین نظام کاهش تمرکز (که برنامه ویژه مدرسه یکی از جلوه های آن است) تدوین نظام مشارکت محوری (در جهت حل کمبود تجهیزات مدارس، بهره گیری از مؤسسات معتبر در آموزش و توانمندسازی معلمان و فراوری بسته های آموزشی و ...)، تدوین نظام استعدادیابی و راهنمایی تحصیلی (با تأکید بر اصلاح شاخه و رشته های تحصیلی متوسطه دوم)، تدوین نظام سنجش ملی (با تأکید بر سنجش برون داد) با موضوع پژوهشگاه تعلیم وتربیت (زیرا ساختار و فرایندهای مرکز سنجش متناسب با این کار عظیم بازنگری نشده است.) تدوین نظام سلامت و بالندگی نیروی انسانی و... است.

محبی اظهار امیدواری کرد که با هماهنگی بیشتر در بخش های مختلف ستادی و با بهره گیری از ابعاد نگرش تحولی شاهد تحول در نظام آموزش و پرورش باشیم.