سیر تحول جوکر؛ از جک نیکلسون تا واکین فینیکس - وبلاگ دایی جان

به گزارش وبلاگ دایی جان، جوکر شخصیتی است که در نخستین نسخه کتاب های کمیک بت من در سال 1940 توسط بیل فینگر، باب کین و جری رابینسون ساخته شد. از همان موقع جوکر تبدیل به پدیده ای فرهنگی شد که فعالیت هایی مختلفی از پست های مختلف در شبکه های اجتماعی تا مطالعات دانشگاهی درباره شخصیت، درباره آن صورت می گرفت.

• 10 فیلمی که هواداران جوکر نباید از دست بدهند

چهره شناخته شده این ضدقهرمان شهر گاتهام خیلی زود به پدیده ای محبوب در بین مخاطبان تبدیل شد. نکته جالب این است که در واقع قرار بود جوکر توسط بت من کشته شود تا قهرمان شهرت بیشتری پیدا کند، اما سازندگان مطمئن شدند که او زنده بماند تا بتواند در سال های پیش رو وجود ضدقهرمانی پیچیده را تضمین کند.

جوکر در ابتدا قرار بود شخصیتی شیطانی و سطحی باشد که همانند دلقک های دربار نمایشنامه های قرن هجده و نوزده از دلقک بودن لذت می برد، اما نویسندگان تحت تأثیر عکس کنراد فایت بازیگر فیلم صامت مردی که می خندد (The Man Who Laughs) و گریم او نگاهی دیگر به شخصیت انداختند و قوام دوباره ای به او بخشیدند.

نخستین ظهورهای این شخصیت در کتاب های کمیک بسیار ساده انگارانه بودند. طی سال ها این شخصیت خیره نماینده کتاب های کمیک در همان حال که بازیگران به عمق روان شناختی او نفوذ بیشتری می کردند، هرچه بیشتر تکامل یافت. بعد از چندین اقتباس مختلف جوکر به سرعت در بین هواداران کتاب های کمیک به شهرت رسید؛ فیلم های لایو-اکشن، انیمیشن ها، کتاب ها و بازی های ویدیویی. جوکر تبدیل به بخشی ضروری در افسانه بت من شد. در این مقاله ما بر روی اقتباس های سینمایی از شخصیت جوکر تمرکز می کنیم و نگاهی می اندازیم بر این که چگونه بازیگران عظیم نیروی آنارشیستی این ضدقهرمان را در چهارچوب سینما بازتاب داده اند.

سزار رومرو

سریال های بت من از دهه چهل در حال ساخته شدن بودند، اما نخستین باری که جوکر در یک لایو-اکشن دیده شد به دهه شصت و سریال تلویزیونی بت من برمی شود. برای نخستین بار سزار رومرو نقش جوکر را ایفا کرد. او شخصیت خود را بر اساس کتاب های کمیکی که در آن دوره منتشر می شدند شکل داد، در آن ها جوکر شخصیتی بود بی آزار که شوخی های زننده ای می کرد.

باتوجه به این، شخصیت جوکری که رومرو خلق کرد احتمالا بی خطرترین نسخه جوکر است که تا به امروز در جهانی سینما و تلویزیون خلق شده است. رومرو همچنین از تراشیدن سبیل خود هم سر باز زد، سبیلی که از زیر گریم او کاملا قابل مشاهده بود.

جک نیکلسون

نسخه تیم برتون از بت من که در سال 1989 ساخته شد معمولا به عنوان نخستین فیلم ابرقهرمانی مدرن شناخته می شود. فیلم جک نیکلسون را به عنوان جوکر به جهان معرفی کرد، کسی که بازی فوق العاده اش برداشت مخاطبان از این کاراکتر را برای همیشه دست خوش تغییر نمود. منتقدان تا پیش از نیکلسون جوکر را شخصیتی نوجوان پسند معرفی می کردند، اما نیکلسون پیچیدگی و عمق را به شخصیت افزود و تقریبا آینه ای برای بت من با ظرافت پرداخت شده مایکل کیتون ساخت.

نیکلسون با استفاده از حقه های خاص خود که در سایر نقش آفرینی هایش هم مشهود است جوکر را به چیزی جدید تبدیل کرد. او برای نقش خود توانست نامزد گلدن گلوب و بفتا شود و تأیید گسترده منتقدان را به دست آورد. قرار بر این بود که نیکلسون یک بار دیگر شخصیت را در فیلم بت من از بندگسیخته (Batman Unchained) مقابل دوربین بیاورد، اما متأسفانه پروژه کنسل شد.

هیث لجر

احتمالا در بین تمام نقش آفرینی هایی که در این لیست به آن ها پرداخته می شود، هنوز تعبیر هیث لجر از جوکر به عنوان بهترین شخصیت پردازی شناخته می شود، البته واکین فینیکس کمی این احتمال را بر هم می زند.

جوکر هیث لجر بخشی حیاتی از جهانی سینمایی کریستوفر نولان بود؛ یک منتقد جامعه مدرن که در حملاتش علیه سیستم فاسد و ریاکاری رسواشده ما سخت گیرانه و بدون رحم عمل می نماید.

نقش آفرینی لجر لایه های فراوانی به جوکر می افزاید. او کسی را معرفی می نماید که به طور واضح ضدقهرمانی به هم ریخته است، اما بیشتر از هر شخصیت دیگری که بر پرده نقره ای می بینیم انسان است. هذیان های اسکیزوفرنیایی او و خنده های دلهره آورش تبدیل به عناصری جدایی ناپذیر از شخصیت شدند.

لجر پس از این که در حادثه ای به واسطه مصرف بیش از حد موادمخدر از جهان رفت اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را برای نقش آفرینی بی نظیرش در نقش جوکر به دست آورد.

جرد لتو

جرد لتو در ابتدا قرار بود در فیلم بت من در برابر سوپرمن: طلوع عدالت (Batman v Superman: Dawn of Justice) نقش جوکر را بازی کند، اما در نهایت قرار شد در پروژه عظیم فیلم جوخه انتحار (Suicide Squad) 2016 این نقش را بر پرده نقره ای بیاورد. اگرچه جوخه انتحار بسیار مورد نقد نهاده شد و عمدتا توسط هواداران طرد شد، اما نقش آفرینی لتو جدای از فیلم هواداران را به دو دسته تقسیم کرد.

لتو همیشه به عنوان بازیگری که به شیوه متد-اکتینگ فعالیت می نماید شناخته می شود، اما چنین شیوه ای وقتی قرار است بازیگر در چنین نقشی با سختی های روان شناختی که باعث فرسایش روح می شوند ظاهر شود باعث افزایش نگرانی ها می شود. گزارش ها از فراوری فیلم خبر می دادند که لتو خودش را در شخصیت گم نموده است و از شوخی های غیرحرفه ای با همکارانش لذت می برد. جوکر لتو از بازآفرینی های قبلی انحراف پیدا کرد و نسخه ای شهرنشین و مدرن از این شخصیت ارائه داد.

لتو قرار است در فیلم بعدی لیگ عدالت یک بار دیگر نقش جوکر را مقابل دوربین بیاورد.

• همه چیز درباره نقش جوکر در لیگ عدالت زک اسنایدر

کامرون مانهن

با تمرکز بیشتر بر چگونگی پیشرفت های جیمز گوردون و یک بروس وین جوان سریال گاتهام (Gotham) دو ورژن از جوکر را با بازی کامرون مانهن به مخاطب ارائه می دهد. نقش آفرینی او در نقش دو برادر، جروم و جرمیا والسکا نمایشی است از پیشینه شخصیت جوکر، چگونگی شکل گیری او و پیش بینی سقوط او به عمق دیوانگی.

سازنده سریال، جان استفنس می گوید: یکی از مضمون های سریال این بوده است که انسان ها همیشه می توانند خودشان را از هویتی به هویتی دیگر تغییر دهند و با شخصیت کامرون مانهن ابتدا با جروم به جرمیا و سپس با جرمیا به شخصیتی جدید این مضمون منتقل می شود. مشخصا ما همیشه گفته ایم که این شخصیت جوکر نیست اما همیشه به دنبال عناصر مختلفی از جوکر بودیم که بتوانیم از آن ها استفاده کنیم و آن ها را رشد بدهیم. دنبال راهی بودیم که بتوانیم به این شخصیت نگاه کنیم و بگوییم این شخصیت شاید جوکر نباشد اما می توان تصور کرد که چگونه ممکن است در خاتمهی راه به شخصیتی مثل جوکر تبدیل شود.

واکین فینیکس

فیلم جوکر (Joker) تاد فیلیپس که در سال 2019 ساخته شد، آخرین فیلمی است که به میراث گسترده جوکر افزوده شده است. فیلمی که توانست توجه بی سابقه رسانه ها و تحسین منتقدان را به ستاره خود، واکین فینیکس، جلب کند. نقشی که حالا از نگاه بسیاری به عنوان یکی از بهترین بازی های کارنامه حرفه ای او به حساب می آید.

فینیکس تحقیقات گسترده و درخشانی بر روی عذاب های روان شناختی که بر مردی که توسط جامعه بی اعتبار تلقی می شود وارد می آید، انجام داده است.

در خاتمه، جوکر فینیکس به این نتیجه گیج نماینده می رسد که انقلابی خشونت آمیز تنها راه تلافی خشونت های روانی است که مردم در طی زندگی غمگین و پوچ جوکر بر او روا داشته اند. برای بازی فوق العاده اش فینیکس جوایز اسکار، گلدن گلوب، بفتا، انجمن بازیگران آمریکا و انجمن های مختلف منتقدان و… را دریافت کرد.

فینیکس درباره شخصیت آرتور فلک می گوید: راه های مختلف زیادی برای نگاه کردن به آن وجود دارد. هم می توان گفت این شخصی است که مثل همه احتیاج داشته است که شنیده شود و فهمیده شود و صدایی داشته باشد. یا می توان گفت این شخصی است که به طور نامتناسبی احتیاج به تعداد زیادی آدم دارد که به او توجه نمایند. او وقتی ارضا می شود که وسط دیوانگی ایستاده باشد.

• نقد فیلم جوکر؛ تکثیر قانونی جوکرها در جامعه
• فیلم جوکر از موضع تئوری های قدرت؛ جوکرهای پیروز و آنتاگونیست های دانا

منبع: faroutmagazine